سلامت نیوز: چند سالی میشود که صدور مجوز تأسیس داروخانه برای داروسازان به آرزوی بزرگ و دستنیافتنی تبدیل شده است. محدودیت و شرایط خاص کسب امتیازات مورد نظر برای صدور مجوز داروخانه درکشور باعث شده تا عملا تعداد قابل توجهی از داروسازان و فارغالتحصیلان داروسازی برای دست و پاکردن شغل و حرفهای مرتبط با رشته تحصیلیشان سرگردان باشند. سرگردانی که درنهایت آنها را یا دارو فروش و نسخهپیچ میکند و یا مجبورشان میکند شغلهایی بیربط را انتخاب کند. در این میان آنها که وضع مالی یا موقعیت بهتری دارند، در آرزوی یافتن فرصت شغلی بهتر به کشورهای دیگر مهاجرت میکنند.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه در ادامه شهروند نوشت: افرادی که روزی از بهترینهای دبیرستان و دانشگاه بودند و با هزاران شور و شوق رشته داروسازی را انتخاب کردند، این روزها از انتخابشان سخت پشیمانند. داروسازان چندین سال است که از سازمان غذا و دارو میخواهند تا صدور مجوز تأسیس داروخانه را برای آنها آسان کند. درخواستی که تاکنون راه به جایی نبرده و هربار به در بسته سازمان غذا و دارو خورده است، البته مسئولان سازمان غذا و دارو هم دلایل خودشان را دارند، این سازمان با توجه به محدودیتها و با لحاظ شرایط خاص متناسب با ترکیب جمعیتی شهرها اقدام به صدور مجوز تأسیس داروخانه میکند. مسئولان سازمان غذا و دارو با استناد به محدودیتها و آییننامه احداث داروخانه، روند صدور مجوز را با توجه به ترکیب جمعیتی و برخی ملاحظات دیگر، به کندی پیش میبرند. بهطوری که براساس اعلام رسمی پایگاه اطلاعرسانی مجوزهای کسبوکار ثبتشده در ٦ماه اول سال گذشته، تنها مجوز تأسیس یک داروخانه آن هم در شهر تهران صادر شده است.
اما این کندی درصدور مجوز تأسیس داروخانه هیچ تناسبی با تعداد فارغالتحصیلان و ظرفیت پذیرش این رشته در دانشگاهها ندارد. درچند سال اخیر با افزایش ظرفیت رشته داروسازی در دانشگاهها و به دنبال آن رشد چشمگیر فارغالتحصیلان این رشته تعداد قابل توجهی از داروسازان جوان کشور در مشاغلی بیربط مشغول به کار شدند یا در ازای دریافت حقوق ناچیز نسخهپیچ داروخانهها هستند. همین هم شده تا بسیاری از داروسازان جوان کشور با ابراز نگرانی از تداوم روند موجود در صدور مجوز تأسیس داروخانه از مسئولان سازمان غذا و دارو بخواهند تا شرایط صدور مجوز را تسهیل کنند. درخواستی که اینبار هم با واکنش صریح رسول دیناروند روبهرو شد. او در صحبتهای اخیرش در یک برنامه تلویزیونی درباره خریدوفروش مجوز داروخانهها گفت: «هرجا که کسبوکار به معیاری وابسته است، مجوز آن قیمت پیدا میکند. در مورد داروخانه و سایر مراکزدرمانی این وضع وجود دارد و برای جلوگیری از هزینههای القایی، وزارت بهداشت موظف به سطحبندی خدمات است. به همین دلیل نمیتوانیم اجازه دهیم به میزان متقاضی موجود، داروخانه تأسیس شود.»
٢٠سال انتظار برای صدور مجوز داروخانه
صحبتهای رئیس سازمان غذا و دارو بار دیگر آب پاکی را روی دست بسیاری از داروسازان کشور ریخت و بهطور تلویحی علاقهمندان به تأسیس داروخانه را به سمت بازار خریدوفروش مجوزهای چند صدمیلیونی در شهرهای بزرگ هدایت کرد. این را محمد رضوانی دانشآموخته دکترای عمومی داروسازی یکی از دانشگاههای علوم پزشکی کشور به «شهروند» میگوید و ادامه میدهد: «سالانه بیش از هزارنفر در رشته داروسازی از دانشكدههای داروسازی سراسر كشور فارغالتحصیل میشوند كه ٩٠درصد آنها به سراغ تاسیس داروخانه میروند؛ اما چون هیچگونه اولویت و تسهیلاتی برای این افراد متخصص برای تأسیس داروخانه وجود ندارد و قیمت مجوز داروخانهها هم خیلی بالاست، عملا این افراد از تاسیس داروخانه و اشتغال درحرفه تخصصیشان بازمیمانند.» او به وضع همکلاسیهای دانشکدهشان اشاره میکند و میگوید: «از همه بچههایی که با هم از دانشگاه فارغالتحصیل شدیم، فقط حامد موفق شد داروخانه بزند، آن هم به لطف ثروت پدرش که توانست برایش مجوز یک داروخانه در شرق تهران را بخرد، به جز او همه ما یا بهعنوان مسئول فنی در داروخانه هستیم، یا نسخهپیچ، چند تا از بچهها هم که کلا دارو و داروخانه را رها کردند و درحرفههای دیگر مشغولند.»
محمد درباره شرایط صدور مجوز تأسیس داروخانه میگوید: «نحوه امتیازبندی و کسب حدنصابی که سازمان غذا و دارو برای صدور مجوز تأسیس داروخانه تعیین کرده، به قدری مشکل و پیچیده است که عملا دریافت مجوز برای کسی که تازه از رشته داروسازی فارغالتحصیل شده، ٢٠سال زمان میبرد. یعنی پس از تحمل این همه سختی و قبولی در کنکور و رشته داروسازی با آن همه زحمت و گذراندن دروس مشکل این رشته در دانشگاه، تازه باید ٢٠سال هم صبر کنی تا مجوز داروخانه بگیری. من الان ٢٩سال دارم یعنی در سن ٥٠سالگی اگر مشکلی پیش نیاید و قانونی تغییر نکند، میتوانم در تهران مجوز داروخانه بگیرم، یعنی وقتی موهایم سفید شد، تازه به آرزویم میرسم.»
پدرام جلالی ٣٠ساله یکی دیگر از فارغالتحصیلان رشته داروسازی است که ٣سال است درسش تمام شده ولی به دلیل نبود بازار کار در یکی از مشاورین املاک شمال تهران کار میکند! او هم به مانند محمد از شرایط بازار کار رشتهاش راضی نیست: «متاسفانه زمان انتظار دریافت مجوز داروخانه در شهرهای بزرگ ایران بیشتر از ١٥سال است. دانشجویان داروسازی كه از رتبههای بالای كنكور سراسری هستند، پس از فراغت از تحصیل تازه با مشکل اشتغال مواجه میشوند، بسیاری از همکلاسیهایم پس از تمامشدن درسشان به کشورهای دیگر مهاجرت کردند، چون اینجا کارکردن در رشته داروسازی یا پول میخواهد یا پارتی که من هیچکدام از آنها را ندارم، به همین دلیل هم الان در یک مشاور مسکن کار میکنم.» پدرام با انتقاد از شرایط فارغالتحصیلان رشته داروسازی در ایران به «شهروند» میگوید: «صنعت داروسازی درکشورهای پیشرفته در ردیف صنایع با حاشیه سود بالا محسوب میشود و شرکتهای دارویی ارزشافزوده بالایی تولید میکنند که به همین خاطر این صنعت از نظر ارزش بازار در ١٠ صنعت برتر بازار بورس قرار دارد، اما درکشور ما دارو چنین جایگاهی ندارد. بسیاری از دوستانم پس از مهاجرت در شرکتهای دارویی استخدام شدند و زندگی خوبی دارند، چون هم از کارشان راضی هستند و هم درآمد مناسبی دارند، من اگر میدانستم عاقبت رشته داروسازی درکشور ما اینگونه است، هیچوقت این رشته را انتخاب نمیکردم، الان خیلی پشیمانم.»
بحران کار برای ٢٠هزار داروساز
درحال حاضر حدود ٢هزار داروخانه درشهر تهران فعالیت میکنند و روز به روز به تعداد فارغالتحصیلان رشته داروسازی درکشور اضافه میشود؛ بنابراین با توجه به اینکه شرایط استخدامی برای این افراد وجود ندارد، باید با تأسیس داروخانههای جدید اقدام به جذب این افراد کرد. اینها را عبدالرحمان رستمیان نایبرئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به «شهروند» میگوید و ادامه میدهد: «سالانه حدود هزارو٥٠٠ نفر در رشته داروسازی فارغالتحصیل میشوند، اگر همین روند ادامه پیدا کند، تا ١٠سال دیگر تعداد داروسازان کشور به بیش از ٢٠هزار نفر میرسد، ولی شرایط اشتغال این افراد فراهم نیست، اگر ظرفیت موجود پاسخگوی نیازهای دارویی کشور است، چرا ظرفیت دانشگاهها را افزایش میدهند، اگر هم به نیروی متخصص نیاز داریم، پس چرا با قوانین و بخشنامههای دستوپاگیر شرایط اشتغال آنها را مشکل و مشکلتر میکنیم؟» او اضافه میکند: «درحال حاضر برای تأسیس یک داروخانه، داروسازان باید دارای چندین امتیاز مهم باشند، این رویه منطقی نیست، چطور ممکن است فردی پس از پایان تحصیلاتش خود این امتیاز مهم و ویژه برای تأسیس داروخانه کسب کند، این جوانان تحصیلکرده شغل میخواهند.»
رستمیان به فعالیت حدود ٧٥ شرکت داروسازی داخلی اشاره میکند و میگوید: «این شرکتها بهطور طبیعی بیشتر متخصصان داروسازی را جذب کرده و هیچ تمایلی به فعالیت داروسازان عمومی در این مراکز ندارند، بنابراین تنها راه ممکن برای فعالیت داروسازان بهویژه جوانان فعال این رشته تأسیس داروخانههای جدید است.»
او البته مشکلات اقتصادی داروخانههای کشور را هم یکی از دیگر از دلایل صادرنشدن مجوز داروخانه برای متقاضیان جدید عنوان میکند و دراینباره میگوید: «البته برخی از داروخانهداران نیز معتقدند که با افزایش تعداد داروخانهها میزان فروش دارو و رقابت میان داروسازان کاهش پیدا میکند، اما دراین خصوص باید انجمن صنفی داروسازان با برگزاری نشستی با مسئولان سازمان نظام پزشکی و سازمان غذا و دارو مشکلات موجود برای تأسیس داروخانهها را مرتفع کنند؛ جلوگیری از تأسیس داروخانههای جدید ازسوی سازمان غذا و دارو قابل قبول و به نفع جامعه داروسازی نیست.» نایبرئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به صحبتهای اخیر رئیس سازمان غذا و دارو درخصوص ایجاد هزینههای القایی درصورت تسهیل در روند صدور مجوز داروخانه هم اشاره میکند: «البته گفته رئیس سازمان غذا و دارو مبنی بر اینکه تأسیس داروخانه به هر میزان هزینه القایی ایجاد میکند، کاملا درست است، اما آیا تاکنون راهنمای بالینی در سطح وزارت بهداشت و جامعه پزشکی برای پزشکان تعریف شده است که بتوان از هزینههای القایی جلوگیری کرد، لذا تا زمانی که به این موضوع توجه نشود، نمیتوان به کاهش هزینههای القایی درحوزه غذا و دارو امیدوار بود.»
صدور مجوز وضع اقتصاد داروخانهها را بدتر میکند
با همه اینها اما سیدمهدی سجادی دبیر انجمن داروسازان با اعمال محدودیت برای صدور مجوز تأسیس داروخانه موافق است و معتقد است، مشکل اشتغال داروسازان ربطی به محدودیت در صدور مجوز تأسیس داروخانه ندارد. او درتوضیح دلایل ایجاد محدودیت در صدور مجوز داروخانه به «شهروند» میگوید: «یکی از فاکتورهای تعیینکننده درصدور مجوز داروخانه، شاخص حدنصاب جمعیتی است. این شاخص درحال حاضر درکشور ما ٤هزارو٥٠٠ نفر است. یعنی به ازای هر ٤٥٠٠نفر یک داروخانه درکشور وجود دارد. این سرانه بسیار خوبی است، درحال حاضر، ایران در بین کشورهای منطقه بیشترین تعداد داروخانه را نسبت به جمعیتش دارد. به همین دلیل ما مشکلی درخصوص تعداد داروخانه نداریم.»
سجادی با بیان اینکه درحال حاضر حدود ٥٠درصد از سهم ریالی بازار دارویی کشور دراختیار داروخانههای دولتی است، ادامه میدهد: «درچنین شرایطی وضع اقتصادی داروخانههای خصوصی مشخص است. کل فروش دارویی کشور در سال گذشته چیزی درحدود ١٢هزارمیلیارد تومان بود که اگر این رقم را بین ١٥هزار داروخانه فعال درکشور تقسیم کنیم، سهم هر داروخانه در سال گذشته زیر یکمیلیارد تومان است، سود فروش دارو هم بین ١٠ تا ١٢درصد است، یعنی سود این داروخانه در سال ١٠٠میلیون تومان است، با تقسیم این عدد بر تعداد ماههای سال سود داروخانهها کمتر از ١٠میلیون تومان در ماه میشود، حالا از این رقم باید حقوق پرسنل و هزینههای جاری را هم کم کرد. با توجه به درآمد ناچیز تأسیس داروخانه از نظر اقتصادی چندان موجه نیست. درچنین شرایط بدی که برای اقتصاد داروخانهها به وجود آمده، افزایش داروخانه یعنی فاجعه.» او اضافه میکند: «داروخانهها با مشکلات دیگری هم دست به گریبان هستند. توزیع نامناسب درآمد در بین داروخانهها یکی از مشکلات دیگر این حوزه است. به عبارت دیگر همه داروخانهها در سال فروش یکمیلیاردی ندارند. براساس شواهد موجود ٥٠ داروخانه بزرگ کشور حدود ٥٠درصد فروش را به خودشان اختصاص دادهاند. دلیل اصلی این موضوع هم توزیع متفاوت دارو در بین داروخانههاست. حال دراین شرایط اگر قرار باشد به هر درخواست مجوزی، پاسخ مثبت داده شود، وضع بد اقتصاد دارو را بدتر میکند و همین چرخه معیوب دارویی کشور هم از کار میافتد.»
سجادی البته به بازار کار فارغالتحصیلان داروسازی هم اشاره میکند: «همه جای دنیا و درکشورهای توسعهیافته دانشآموختگان داروسازی فقط به سمت تأسیس داروخانه نمیروند، شرکتهای تولید، پخش و شرکتهای بزرگ چندملیتی تحقیقاتی درحوزه دارو بیشترین میزان جذب فارغالتحصیلان این رشته را دارند، اما درکشور ما شرایط مهیا نیست، به همین دلیل هم درچند سال گذشته تعداد قابل توجهی از داروسازان ایران به کشورهای اروپایی و آمریکا مهاجرت کردند ولی این دلیل نمیشود که ما با دست خودمان وضع را خرابتر از این بکنیم.» او اضافه میکند: «کاهش ظرفیت دانشگاهها چاره کار نیست، باید شرکتهای دارویی کشور به سمت تحقیق و توسعه حرکت کنند، دراین صورت امکان بکارگیری داروسازان فراهم میشود، البته باید از ظرفیت جذب داروسازان در بیمارستانها هم استفاده کرد که این هم در گروی اجرای علمی راهنمای بالینی در نظام درمانی کشور است.»
نظر شما